เอ่ยชื่อ “ตะลิงปลิง” คนทั่วไปคงจะนึกไม่ออกว่าหน้าตาเป็นอย่างไร แต่ถ้าเป็นคนที่สนใจในเรื่องพืชผักพื้นบ้านก็น่าจะคุ้นเคยอยู่บ้าง โดยเฉพาะแถบภาคใต้มักปลูกกันตามบ้านเรือน เรียกกันสั้นๆว่า “หลิงปริง” นิยมนำมาปรุงอาหารกันสารพัด และบางคนก็ปลูกเป็นไม้ประดับ เพราะว่าผลดกสวยนั่นเอง
ตะลิงปลิง (Bilimbi, Cucumber Tree) เป็นพืชสมุนไพรจำพวกไม้ยืนต้น สูง 5-15 เมตร อยู่ในวงศ์เดียวกับมะเฟือง แต่จะมีผลเล็กกว่ามะเฟืองอย่างชัดเจน ที่เหมือนกันก็เป็นเรื่องของความเปรี้ยวจิ๊ดจ๊าด (ภาษาปักษ์ใต้เรียกว่าเปรี้ยวเข็ดฟัน) ว่ากันว่ามีถิ่นกำเนิดอยู่ในแถบชายฝั่งทะเลของประเทศบราซิล เป็นพืชสมุนไพรที่ปลูกเลี้ยงง่าย สามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนปนทราย เพราะระบายน้ำดี แต่ไม่ชอบน้ำท่วมขัง และขยายพันธุ์ได้จากการเพาะเมล็ดหรือตอนกิ่ง ถ้าเป็นการเพาะเมล็ดจะได้ต้นที่สูงใหญ่กว่าการตอนกิ่ง แต่จะได้ผลช้ากว่า ใช้เวลา 2-3 ปีก็ให้ผลผลิต
ลักษณะที่โดดเด่น เป็นที่โดนใจแก่ผู้พบเห็นก็คือมีผลเป็นช่อตามลำต้นและกิ่ง โดยเฉพาะในช่วงเดือนเมษายนเป็นช่วงที่ติดผลเยอะ น่าดูชมมาก (แต่จริงๆก็ให้ผลทั้งปี)
เอาละมาดูกันว่า ตะลิงปลิงมีประโยชน์และสรรพคุณอย่างไรบ้าง?
- ราก แก้ร้อนใน ใช้ลดไข้ได้ บำรุงกระเพาะลำไส้ ใช้รักษาลำไส้ใหญ่อักเสบ แก้ริดสีดวงทวาร แก้คัน รักษาคางทูม ไขข้ออักเสบ สิว และเก๊าต์
- ใบ ใช้พอกแก้อาการคัน ช่วยแก้อาการคางทูม รวมทั้งใช้รักษาสิว แก้กามโรค ไขข้ออักเสบ และแก้อาการลำไส้ใหญ่อักเสบ ให้รสเฝื่อน
- ดอก ใช้สำหรับแก้อาการไอ ให้รสเปรี้ยวฝาด
- ผล ใช้แก้อาการริดสีดวงทวาร แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน รวมทั้งแก้อาการไอ แก้ไข้ แก้ปวดกระดูก ช่วยขับเหงื่อ รวมทั้งสมานแผล บำรุงร่างกาย และช่วยให้เจริญอาหารได้ดี (ข้อมูลจาก วิกิพีเดีย พบว่ามีคุณค่าทางอาหารมาก ยังไงก็ลองไปค้นหาดู)
โดยผลของตะลิงปลิงนั้นเป็นที่นิยมนำมารับประทานจิ้มกับกะปิ น้ำปลาหวาน หรือเกลือ รวมทั้งทำเป็นน้ำตะลิงปลิง (กำลังมาแรง) ส้มตำตะลิงปลิง หรืออย่างพวกต้มยำ ต้มกะทิ หรือแกงส้ม รวมทั้งทำเป็นยำก็เด็ดหนักหนา น้ำพริกก็ไม่น้อยหน้า ฯลฯ (ในหนังสือภูมิปัญญาอาหารไทยภาคใต้ หรอยจังฮู้ฯ จะมีบอกเกี่ยวสูตรอาหารที่ทำจากตะลิงปลิง เช่น ยำตะลิงปลิง น้ำพริกตะลิงปลิง ฯลฯ หาซื้อได้จากร้านซีเอ็ดบุ๊คทุกสาขา)
มีงานวิจัยในสิงคโปร์พบว่า สารสกัดทั้งเอทานอล ทั้งน้ำจากใบตะลิงปลิงมีคุณสมบัติลดน้ำตาลในเลือดและไขมันในเลือด โดยเฉพาะไตรกลีเซอไรด์ในหนูทดลองอย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้นการกินน้ำต้มใบตะลิงปลิงแทนน้ำน่าจะเหมาะสำหรับคนเป็นโรคเบาหวาน และคนมีไตรกลีเซอไรด์สูง
แค่นั้นยังไม่พอ ในฟิลิปปินส์ มีงานวิจัย ที่ใช้สารสกัดจากใบตะลิงปลิงในเอทานอล 10% มาทาผื่นคัน ปรากฏว่าได้ผลดี ทำให้ผื่นหายเร็วกว่าการใช้ยาแก้คันถึงเท่าตัว
สำหรับประเทศไทยเรา แม้ว่าจะยังไม่มีงานวิจัยมารองรับ แต่เราก็ได้อร่อยกับตะลิงปลิงที่นำมาทำเป็นอาหารได้นานปีแล้ว
หมายเหตุ : ภาพตะลิงปลิงที่นำมาประกอบบทความนี้ ถ่ายมาจากบ้านคุณประกอบ และคุณโสภา คงพูล บ้านเลขที่ 48 หมู่ 6 ต.ควนมะพร้าว อ.เมือง จ.พัทลุง…ขอขอบคุณมา ณ โอกาสนี้
