เรื่อง/ภาพ : มนตรี ตรีชารี
ปลูกส้มโอส่งออก 10ไร่ ทำรายได้หลักล้าน งานเกษตรประณีตของคน อำเภอ บ้านแท่น จังหวัด ชัยภูมิ เน้นเทคนิคการจัดการที่ไม่เหมือนใคร ได้ผลผลิตเกรดเอ ราคาดี มีตลาดรองรับ จับเกษตรผสมผสาน เสริมรายได้ เก็บขายตลอดปี
ส้มโอส่งออก เงินล้าน
จากการเปิดเผยของคุณทองพูน วงษา อายุ 54 ปี เจ้าของสวนส้มโอเมืองทอง ถึงความสำเร็จของสวนส้มโอเงินล้านว่า เริ่มปลูกส้มโอครั้งแรกตั้งแต่ ปี 2550 จำนวน 10ไร่ ชุดแรก 400 ต้น ได้ผลผลิตต้นละประมาณ 200 ผล ต่อ 1ต้น จะได้ผลผลิตเกรด เอ ประมาณ 100 ผล ขายส่งออก 60% ขายภายในประเทศ 40% ผลเกรด เอ ขายกิโลละ 45 บาท เกรดลองลงมา ขาย กิโลกรัมละ 35 บาท แม่ค้ามารับที่สวนแบบตกเกรด กิโลกรัมละ 25บาท เหมาหมดพื้นที่ 10ไร่ ทำรายได้ต่อปี กว่า 1,500,000 บาทต่อปี
“ปีนี้ส้มโอราคาดี ผมจะดูแลส้มโอให้มีคุณภาพ 1 ต้น ออกผลเยอะมาก บางต้นออกถึง 500-800 กว่าลูก แต่ผมจะเด็ดออกเราจะคัดลูกที่สวยๆไว้ต้นละประมาณ 200 ลูก/ต้น เพราะถ้าปล่อยให้ติดผลทั้งหมดจะทำให้ลูกเล็ก ผลล่วง คุณภาพไม่ได้ ขายไม่ได้ราคา ถ้าเราควบคุมคุณภาพได้จะทำให้ส้มโอสวยๆได้ต้นละ 200 ลูกก็เพียงพอ ผมมีส้มโอตอนนี้ 400 ต้น เกือบ 80,000 ลูก บางทีก็มากกว่า บางทีก็ไม่ถึง 1 ผล น้ำหนัก 1-1.5 กิโลกรัม/ลูก ผมได้เกรด เอ 60%ขึ้นไป ส่วนใหญ่ ส่งออกโดยจะมีพ่อค้าส่งออกมารับซื้อถึงสวน ส่วนเกรดรองลงมาก็มีแม่ค้ามารับถึงที่เหมือนกันครับ” คุณทองพูน เกษตรกรคนเก่ง กล่าวถึงผลผลิตภายในสวน
คุณทองพูน กล่าวอีกว่า คำว่าเกรด เอ ไม่ใช่ดูที่น้ำหนักอย่างเดียว ต้องดูผิวสวย และน้ำหนักประกอบกัน บางครั้งน้ำหนักแค่ 8 ขีดก็เป็นเกรดเอได้ แต่ ไม่ว่าจะเป็นเกรดใด ก็ขายไดหมด ตอนนี้ส้มโอบ้านแท่น เป็นที่ต้องการของตลาด ผลผลิตไม่พอขาย ทางจังหวัดมีโครงการขยายพื้นที่ปลูก เดิมทีมีพื้นที่ปลูกกว่า 1,000 ไร่ แต่ผลผลิตไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด
ตลาดส่งออกคือประเทศจีน มีบริษัทมารับซื้อถึงแปลงเกษตร อำเภอบ้านแท่น จึงนิยมปลูกส้มโอ ตอนนี้มีกลุ่มที่ปลูกส้มโอ 2 กลุ่ม คือ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกส้มโอบ้านแท่น กับ กลุ่มส้มโอหวานบ้านแท่น ทางจังหวัด เข้ามาสนับสนุนต้นพันธุ์ และปัจจัยการผลผลิตบางส่วน ก็ทำให้มีคนสนใจปลูกมากขึ้นเรื่อย
“ส้มโอบ้านแท่นมีผลผลิตออกตลอดปี เพราะส้มโอสามารถทำทวายได้ บางสวนก็จะทำผลผลิตออกปีละ 2 ครั้ง แต่ผลผลิตจะไม่ค่อยได้คุณภาพเต็มที่ ยิ่งทำส้มโอทวายลูกจะเล็กรสชาติจะไม่แน่นอน แต่ก่อนสวนของผมก็ทำปีละสองครั้งผมว่ารสชาติไม่อร่อยเหมือนกับส้มโอปี ตอนนี้ผมเลยทำส้มโอออกปีละครั้ง เน้นให้ออกช่วงเดือน สิงหาคม-กันยายน ผลผลิตจะมีคุณภาพ รสชาติดี คือผมจะเริ่มตัดแต่งกิ่งใส่ปุ๋ยเดือนธันวาคมหรือวันพ่อ แล้วเก็บเกี่ยวผลผลิตเดือนสิงหาคม คือวันแม่ เรียกง่ายๆ ตัดกิ่งวันพ่อเก็บเกี่ยววันแม่ครับ” คูณทองพูนกล่าว
เทคนิคการปลูกส้มโอให้ได้คุณภาพ
คุณทองพูน กล่าวถึงการปลูกส้มโอให้ได้คุณภาพดีว่า การปลูกส้มโอต้องมีเทคนิค มีความเข้าใจ จึงจะได้ผลดี ในสวนเมืองทองจะเริ่มจากการเตรียมแปลงด้วยการยกร่องในสวนพรวนดินให้ร่วนซุย ร่องสวนขนาดใหญ่ ไม่ต้องขุดหลุมลึก ดูระดับถุงชำกิ่งตอนส้มโอพันธุ์ดีก็พอ ปลูกห่างกันต้นละประมาณ 6 เมตร ตามความยาวของร่องสวน โดยมีเทคนิคการปลูก ดังนี้
1. ปลูกแบบกระจายราก หรือคุณทองพูน เรียกว่า “แพร่ราก” คือเมื่อได้กิ่งตอนมาแล้ว ให้เอาดินออก ค่อยคลี่ดินออกให้เหลือแต่ราก แล้วล้างราก นำมาปลูกลงหลุมแบบกระจายรากออกรอบลำต้นทุกทิศทาง ตอกหลักยึดลำต้นมัดให้แน่น แล้วใช้ดินละเอียดค่อยๆกลบรากให้เต็มหลุมเท่าระดับคอต้นเดิม ใช้ฟางคลุมโคนต้น
2. รดน้ำโดยใช้ระบบสปริงเกอร์ ช่วงแรกๆเปิดทุกวันๆละประมาณ ครึ่งชั่วโมง รดน้ำในตอนเย็น
3. การใส่ปุ๋ย ในช่วงแรกปลูกไป 1 เดือนจะใส่ปุ๋ยคอก ขี่หมู ขี่วัวหรือขี้ไก่ก็ได้ ใส่เดือนละครั้งๆละประมาณ 1 กำมือ และใส่ปุ๋ยเคมีสูตรเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ก็ได้ ใส่พอประมาณ เดือนละครั้ง ต้นละ 1 ซ้อนโต๊ะ ทุกวัน อย่าพึ่งใส่เยอะเพราะต้นยังเล็ก
4. ส้มโอ ที่ปลูกจากกิ่งตอนจะออกดอกทุกปี ต้องเด็ดดอกออก ไม่ควรไว้ผลตอนต้นยังเล็กจะทำให้ต้นส้มโอโทรม ไม่แข็งแรงส่งผลในระยะยาว จะทำให้ผลผลิตไม่มีคุณภาพ ควรจะเริ่มไว้ผลผลิต เมื่อปีที่ 3 แต่ไม่ควรเกิน 30 ผล/ต้น ปีที่ 4 ไว้ 30-40 ผล/ต้น ปีที่ 5 ไว้ผล 60-70 ผลต่อต้น ปีต่อๆไปก็ไว้ผลมากขึ้นตามความสมบูรณ์ ในสวนคุณทองพูน ส้มโอโตเต็มที่อายุ 10 ปี ไว้ผลผลิตต่อต้น ประมาณ 200 ผล
5. การบำรุงรักษา ตั้งแต่ส้มโอเริ่มออกดอกหรือการกระตุ้นตาดอก เริ่มตั้งแต่ก่อนส้มโอจะอายุได้ 2 ปี ใส่ปุ๋ยคอกโรยรอบโตนต้นๆละ 1 ถัง ปุ๋ยเคมี ต้นละ 1 กำมือ ใส่พร้อมกันได้เลย โดยโรยปุ๋ยเคมีก่อนแล้วใช้ปุ๋ยคอกกลบไปเลย เมื่อส้มโอเริ่มติดดอกออกผลให้งดใส่ปุ๋ยคอก เพราะจะทำให้เปลือกส้มโอบวม
6. เทคนิคการเปิดตาดอก หลังจากตัดแต่งกิ่ง หรือเตรียมต้นแล้ว ก่อนเปิดตาดอกให้งดน้ำ 20-30 วัน จากนั้นให้อัดน้ำเต็มที่ แล้วใส่ปุ๋ยเลย ปุ๋ยสูตรแรกที่ใส่ คือ 8-24-24 ต้นละ 1 กก. พอเริ่มออกดอก ใส่ปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ใส่ทุก 2 เดือน หลังจากที่ออกดอกติดผล ใส่ปุ๋ยสูตร 13-13-21 ทุก 15 วัน หยุดใส่ปุ๋ยก่อนเก็บเกี่ยว 1 เดือน
ส้มโอตั้งแต่ออกดอก จนถึงเก็บเกี่ยวจะมีอายุ 8 เดือน ทางสวนส้มโอเมืองทอง จะยึดวันเตรียมความพร้อมเปิดตาดอกในวันพ่อ และจะเริ่มเก็บขายได้ในวันแม่ ของทุกปี ส้มโอมีอายุการเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ยาวนาน ถ้าดูแลให้ดี มีการตัดแต่งกิ่งทุกปี บำรุงทุกปี สามารถเก็บผลผลิตได้ยาวนานถึง 30 ปี
สำหรับการปัญหาและอุปสรรคที่พบในการทำสวนส้มโอ จะมีทั้งโรคและแมลง แมลงจะพบในช่างส้มโอแตกใบอ่อน ส่วนมากจะเป็นแมลงงวงช้าง ทางสวนเมืองทองจะใช้สารเคมีไล่แมลงฉีดพ่น สารไล่แมลงทั่วไป ส่วนโรคที่พบ ส่วนใหญ่จะเป็นโรคโคนเน่า ปัญหานี้จะเกิดช่วงฝนตกชุก หรือน้ำท่วมขัง วิธีแก้จะโรยปูนขาวรอบโคนต้น ฉีดพ่นยาแก้เชื้อรา หรือโรยยาแก้เชื้อราแล้วแต่ชนิดของยาแก้ แต่มีวิธีป้องกันด้วยการสูบน้ำออกอย่างสม่ำเสมอ ไม่ให้น้ำท่วมในสวน
จบแค่ ป.4 ชีวิตมีสุข ด้วยส้มโอ
คุณทองพูน เล่าอีกว่าตั้งแต่ทำอาชีพปลูกส้มโอมา กว่า 10 ปี รู้สึกมีความสุขมากมาย สบายใจ ได้เพื่อน ได้รู้จักผู้คนมากมาย ได้มีโอกาสเดินทางไปออกงาน ขายผลผลิต ได้รับการสนับสนุนจากส่วนราชการ ได้ไปศึกษาดูงานทั้งในประเทศและต่างประเทศ
“ผมภูมิใจมากครับกับอาชีพปลูกส้มโอ นอกจากได้เงินใช้แล้ว ที่มากกว่านั้นผมรู้สึกว่าชีวิตมีคุณค่ามากขึ้น มีคนมาศึกษาดูงานในสวนเรามากมาย เราได้ถ่ายทอดความรู้ให้กับคนอื่นแบบไม่ปิดบัง รู้สึกว่าได้บุญครับ ตอนนี้สวนเราได้รับคัดเลือกจากทางจังหวัด ให้เป็นศูนย์เรียนรู้การปลูกส้มโอ ประจำจังหวัดชัยภูมิ เป็นสวนต้นแบบให้ผู้สนใจทั่วประเทศ ผมเองได้รับเลือกเป็นเกษตรกรดีเด่นอันดับ 1 ของจังหวัดชัยภูมิ เกษตรกรดีเด่นอันดับ 2 ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ผมได้รับเกียรติจากทางจังหวัดให้ไปขายหน้าศาลากลาง ท่านผู้ว่าราชการจังหวัดให้การสนับสนุน ผมขนส้มโอไป 3 ตัน ขายวันเดียว 3 ชั่วโมงขายหมดเลยครับ ตลาดตอบรับดีมาก ส้มโอบ้านแท่นไปที่ไหนก็ได้รับการต้อนรับเป็นอย่างดี ผมจบแค่ ป.4 ไม่มีการศึกษามากมาย วันนี้ผมเดินมาได้ขนาดนี้ มีอาชีพที่มั่นคง ได้ถ่ายทอดวิชาให้กับผู้คนมากมาย ผมเริ่มต้นชีวิตจากลูกจ้าง ทำงานมาแบบสู้ชีวิต เก็บเล็กผสมน้อยมาจนมาเปิดร้าน อลูมิเนียม จากผู้รับเหมาก็มาเป็นเจ้าของเอง ผมขยายกิจการจนเป็นร้านใหญ่ที่สุดในละแวกนี้ ต่อมาผมขยายกิจการไปสู่โรงงานหลังคาเหล็ก มูลค่ากว่า 30 ล้านบาท เก็บเล็กผสมน้อยมา สร้างรีสอร์ท ชื่อเมืองทองรีสอร์ท ที่ อ.ภูเขียว เปิดร้านขายอุปกรณ์การเกษตร ปุ๋ย-ยา-เคมีภัณฑ์เพื่อการเกษตรทุกชนิด และอีกหนึ่งธุรกิจคือ ร้านกระจก ผ้าม่าน พร้อมกับสะสมที่ดินไว้สร้างอนาคต อีกพอสมควร รวมมูลค่าทรัพท์สินและธุรกิจ ประมาณ 100 กว่าล้านบาท เร็วๆนี้ผมอยากจะเปิดโรงเรียนอนุบาล ให้ลูกๆที่เรียนจบแล้วเข้ามาดูแลกิจการ ทั้งหมดคือความภูมิใจของผมที่สร้างมาด้วยมือของตนเอง ซึ่งผมเรียนมาแค่ ป.4 ได้เท่านี้ผมก็ภูมิใจสุดๆแล้วครับ” คุณทองพูน กล่าวด้วยความภูมิใจ
นอกจากนี้ เกษตรกร ป.4 กล่าวต่ออีกว่า เมื่อสร้างความมั่นคงในครอบครัวแล้ว ก็อยากทำในสิ่งที่ตนเองรักบ้าง คือการออกมาทำสวนเกษตร สวนส้มโอ ตอนนี้เก็บผลผลิตแล้ว 10 ไร่ ปีหน้าจะมีสวนใหม่เริ่มให้ผลผลิตอีก 8 ไร่ มีพืชอื่นๆ ผสมผสานอีกหลายอย่าง เช่น แก้วมังกร 500 หลัก ปลูกกาแฟอะราบิกา แซมสวนส้มโอ อีก 800 ต้น พื้นที่ปลูกข้าวอีก 10 ไร่ และพืชผักอื่นๆปลูกผสมไว้อีกหลายชนิด ผลผลิตเริ่มเก็บได้ทุกอย่าง ตามฤดูกาล
“วันนี้ นอกจากผลส้มโอแล้ว เรามีแก้วมังกร ที่เก็บขายได้ทุกปี กาแฟก็เริ่มออกผลก็จะเริ่มได้ขาย มีที่นาปลูกข้ากินเอง เรามีผลผลิตออกขายตลอดปี ที่สำคัญกิ่งส้มโอสามารถขายได้ตลอดเวลา กิ่งละ 50 บาท ทำเท่าไหร่ก็ไม่พอขาย ผมกล้าพูดได้ว่าอาชีพเกษตร ทำให้ดี ดูแลเขาให้ดี รับรองได้เลย ว่าสามารถสร้างรายได้ เลี้ยงชีพได้แน่นอน ที่สำคัญเป็นงานอิสระ ที่สร้างงาน สร้างอาชีพ สร้างรายได้และสร้างสุขได้ครับ” คุณทองพูนกล่าวทิ้งท้าย
สนใจเข้าศึกษาดูงาน สวนส้มโอเมืองทอง สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ คุณทองพูน วงษา สวนส้มโอเมืองทอง 108 ม.9 บ้านหนองผักหลอด ต.บ้านแท่น อ.บ้านแท่น จ.ชัยภูมิ โทร 06-1974-4854
