นายอนันต์ สุวรรณรัตน์ อธิบดีกรมการข้าว เปิดเผยว่าข้าวเป็นอาหารหลักของคนไทยมาอย่างยาวนานในภาคการเกษตรส่วนใหญ่เป็นชาวนา และใช้พื้นที่ปลูกข้าวมากที่สุด แต่ละปีผลผลิตข้าวไทยส่งออกสร้างรายได้กว่า 200,000 ล้านบาท และข้าวไทยมีคุณสมบัติโดดเด่น เป็นที่ชื่นชอบของผู้บริโภค สร้างชื่อเสียงให้กับประเทศ อาชีพชาวนาจึงมีคุณค่ากับวิถีชีวิตและสังคมไทยนับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน จึงได้รับการยกย่องว่ามีความสำคัญเสมือนเป็นกระดูกสันหลังของชาติ ข้าวและชาวนาควรได้รับการยกย่อง เชิดชูเกียรติ และสร้างความภาคภูมิใจให้กับยุวชนชาวนา ซึ่งจะเป็นผู้สืบทอดการปลูกข้าวในอนาคต
ดังนั้น เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2552 คณะรัฐมนตรี ได้ให้ความเห็นชอบให้วันที่ 5 มิถุนายนของทุกปีเป็นวันข้าวและชาวนาแห่งชาติ โดยแยกออกจากวันพระราชพิธีพืชมงคลซึ่งเป็นวันเกษตรกรโดยถือวันสำคัญทางประวัติศาสตร์ คือวันที่ 5 มิถุนายน 2489 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล (รัชกาลที่ 8) เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) ทอดพระเนตรการทำนาที่อำเภอบางเขน และทอดพระเนตรกิจการมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ทั้งสองพระองค์ได้ทรงหว่านข้าวด้วยพระองค์เองในแปลงนาหลังตึกขาว เกษตรกลางบางเขน ซึ่งอยู่ภายในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณที่พระราชทานต่อชาวนาสยามและข้าวไทย และเป็นวาระสำคัญต่อกิจกรรมข้าวไทย
ในโอกาสที่วันข้าวและชาวนาแห่งชาติได้เวียนมาครบบรรจบอีกปี กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จึงเตรียมจัดงานระหว่างวันที่ 3-5 มิถุนายน 2560 ณ กรมการข้าว เกษตรกลางบางเขน โดยกรมการข้าวได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงรับเชิญเสด็จเป็นองค์ประธานในพิธีเปิดในวันที่ 3 มิถุนายน เวลา 14.00. เป็นต้นไปภายใต้แนวคิด “ศาสตร์พระราชา นำชาวนาสู่ยุค 4.0” โดยมีกิจกรรมหลากหลายตลอด 3 วันเต็ม ภายใต้ความร่วมมือของหน่วยงานภาครัฐ เอกชน และองค์กรชาวนาทั้งด้านนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติและพระราชกรณียกิจด้านข้าว นิทรรศการทางวิชาการ การจัดแสดงผลงานนวัตกรรม การแสดงทางวัฒนธรรมด้านข้าว เพื่อเป็นเวทีให้ชาวนาได้คิดแสดงออกถึงความสำคัญของข้าวที่ผูกพันกับวิถีชีวิต การจัดพิธีบูชาแม่โพสพซึ่งเป็นเทพธิดาแห่งข้าวที่คอยดูแล ปกปักรักษาต้นข้าวให้อุดมสมบูรณ์ การประกวด แข่งขัน สาธิต การออกร้านจำหน่ายและรับชมวิทยาการ เทคโนโลยีที่เป็นประโยชน์ต่อการประกอบอาชีพทำนาได้ จึงขอเชิญชวนเยาวชน ชาวนา และประชาชนทั่วไปได้เข้ามาร่วมงาน และรู้จักข้าวไทยในมิติต่างๆ ให้มากยิ่งขึ้น
นอกจากนี้ กรมการข้าวได้จัดงานวันข้าวและชาวนาแห่งชาติกระจายในระดับภูมิภาคอีก 4 แห่ง ระหว่างวันที่ 4-5 มิถุนายน ได้แก่ ภาคกลาง ณ ศูนย์วิจัยข้าวชัยนาท ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ณ ศาลากลางจังหวัดอุบลราชธานี ภาคเหนือ ณ ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวเชียงใหม่ และภาคใต้ ณ ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวพัทลุง และการจัดขบวนบูชาแม่โพสพ.
