เรื่อง/ภาพ : จตุพล ยอดวงศ์พะเนา
นครปฐม ถือได้ว่าเป็นดินแดนเลื่องชื่อเรื่องการปลูกส้มโอมากที่สุดแห่งหนึ่งสมดั่งคำขวัญที่ว่า “ส้มโอหวาน ข้าวสารขาว ลูกสาวสวย” แต่เกษตรกรส่วนใหญ่นิยมปลูกในระบบเคมีเต็มรูปแบบ ทำให้ผลผลิตที่ได้ไม่ปลอดภัยต่อสุขภาพของผู้บริโภครวมถึงตัวเกษตรกรเองด้วยขณะเดียวกันยังมีเกษตกรบางคนที่มีความพยายาม
ลุงอุบล การะเวก วัย 64 ปี หัวหน้ากลุ่มเกษตรอินทรีย์หอมเกร็ด กลุ่มเครือข่ายสามพรานโมเดล เจ้าของสวนส้มโออินทรีย์ หนึ่งเดียวในพื้นที่ ต.บางเตย อ.สามพราน จ.นครปฐม เล่าย้อนให้ฟังว่า ที่บ้านทำสวนส้มโอมาตั้งแต่ยุคของคุณพ่อ แม้ไม่เคยใช้ยาฆ่าหญ้าในแปลง แต่ใช้ปุ๋ยเคมีในการบำรุงส้มโอ ซึ่งก็ถือเป็นเคมีเหมือนกันแต่เมื่อปี 2552 หลังจากเออรี่รีไทร์ลาออกจากอาชีพรับราชการ ลุงอุบลก็กลับมาสานต่ออาชีพทำสวนส้มโอจากพ่อ ด้วยเหตุที่ไม่ชอบสารเคมีเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว จึงค่อยๆ ปรับลดปริมาณปุ๋ยเคมี หันมาศึกษาเรื่องการทำน้ำหมักชีวภาพ ปุ๋ยหมักชนิดต่างๆ เพื่อทดแทนการใช้ปุ๋ยเคมี อาทิ น้ำสกัดจากมูลสุกร สารสกัดจากสะเดา ไตรโคเดอร์มา เชื้อราบิวเวอร์เรียเป็นต้น จนได้มาเข้าร่วมโครงการสามพรานโมเดล ทำให้ได้รับองค์ความรู้ในเรื่องมาตรฐานการทำเกษตรแบบอินทรีย์แบบครบวงจร ทำให้การทำสวนส้มโอง่ายขึ้น และมีระบบมากยิ่งขึ้น
“แต่ก่อนนี้ก็ทำตามความรู้ที่เรามี ยังไม่มีเพื่อนมีกลุ่ม เพราะเกษตรกรที่ทำสวนส้มโอด้วยกัน ไม่มีใครสนใจเรื่องการทำแบบอินทรีย์เลย ด้วยความเชื่อที่ว่าเคมีคือหัวใจหลักของการทำสวนส้มโอ จนเมื่อเราได้มาเจอกับสามพรานโมเดลทำให้เรามีพี่เลี้ยงที่คอยให้คำปรึกษาเกี่ยวกับวิธีการจัดการในเรื่องต่างๆ ทั้งยังแนะนำช่องทางการตลาดให้อีกด้วย” ลุงอุบล เล่าให้ฟัง
นอกจากนี้ ลุงอุบล ยังบอกอีกว่า จริงๆ แล้วการทำส้มโออินทรีย์ไม่ยากเลย เพียงแต่เกษตรกรยึดติดกับเคมีมากเกินไป ถ้าใจยอมที่จะเปลี่ยนก็สามารถเอาชนะสิ่งต่างๆ ได้ไม่ยากเพียงแค่อดทนในช่วงระยะปรับเปลี่ยนหนึ่งถึงสองปีแรกเท่านั้นเอง พอปีที่สามเริ่มเห็นผลความเปลี่ยนแปลงได้อย่างชัดเจน ทั้งในเรื่องของความอุดมสมบูรณ์ของดิน ระบบนิเวศน์ที่เกื้อกูลกับธรรมชาติ ส่วนผลผลิตที่ได้รูปร่างไม่ได้ต่างจากเคมีมากนัก ผิวสวย ผลโต รสชาติก็ดี มีเอกลักษณ์เฉพาะไม่หวานแหลมเหมือนส้มโอเคมีที่ใช้ปุ๋ยเร่งความหวาน เนื้อนุ่ม ไม่แห้งหรือฉ่ำน้ำจนเกินไป
สำหรับราคาขายพ่อค้าทั่วไปรับซื้อเท่าเคมี คือพันธุ์ทองดีราคาหน้าสวนลูกละ 40 บาท ขาวน้ำผึ้ง 100-120 แต่ถ้าส่งสามพราน ริเวอร์ไซด์ ผ่านโครงการสามพรานโมเดล พันธุ์ทองดี ลูกละ90 บาท ขาวน้ำผึ้งลูกละ 150 บาทข้อสำคัญทางโรงแรมให้เรากำหนดราคาเองตามความเหมาะสมที่ทั้งสองฝ่ายรับได้ลุงอุบล บอกว่า ทำสวนส้มโอมาตั้งแต่ยุคคุณพ่อไม่เคยกำหนดราคาขายได้เอง มีแต่พ่อค้าคนกลางตีราคาให้ แต่สามพรานโมเดลสอนให้เรารู้จักกระบวนการทำธุรกิจ การบริหารจัดการโดยให้คำนวณต้นทุนเป็นเน้นการจดบันทึก ซึ่งทำให้รู้ต้นทุนที่แท้จริงและสามารถกำหนดราคาขายเองได้ กระบวนการเหล่านี้ยังสามารถคำนวณ รายได้ล่วงหน้าที่ค่อนข้างแน่นอนซึ่งถือเป็นเรื่องที่ดีมากสำหรับเกษตรกร
ส่วนข้อดีของการทำสวนส้มโอระบบอินทรีย์ ลุงอุบล สะท้อนจากประสบการณ์ตรงให้ฟังว่า ตั้งแต่เลิกใช้ปุ๋ยเคมีสามารถลดต้นทุนได้ราว 80- 90 % เพราะรายได้ส่วนใหญ่หมดไปกับการซื้อปุ๋ยเคมี แต่เมื่อเข้าสู่ระบบอินทรีย์ ต้นทุนเราแค่ซื้อมูลสัตว์ (สุกร)เพื่อมาหมักทำปุ๋ยคอก ส่วนสมุนไพรที่ทำน้ำหมักชีวภาพต่างๆ เราหาเองได้ซื้อก็ราคาไม่สูงนักนอกจากนี้มีค่าน้ำมันสำหรับเครื่องตัดหญ้า ค่าไฟไปสำหรับการให้น้ำทางสปริงเกอร์และอื่นๆ บ้างเท่าที่จำเป็น ส่วนเงินที่เหลือนั่นคือกำไร
ด้วยความหวังว่า อยากให้เพื่อนเกษตรกรในพื้นที่ ต.บางเตย ที่ปลูกส้มโอกันเป็นจำนวนมาก ปรับความคิดเปลี่ยนวิถีชีวิตหันมาทำสวนส้มโอระบบอินทรีย์ อย่างน้อยช่วยลดต้นทุนในการผลิต อย่างมากคือเพื่อสุขภาพที่ดีของตัวเองและคนในครอบครัวรวมถึงผลพลอยได้ที่กระจายสู่ผู้บริโภค
วันนี้ลุงอุบลจึงมีความมุ่งมั่น ตั้งใจ ทำส้มโออินทรีย์ให้ได้ผลผลิตที่ใกล้เคียงกับเคมี และสามารถส่งขายต่างประเทศได้ เพื่อเป็นแบบอย่างและเป็นแรงบันดาลใจให้กับคนอื่นๆ ได้หวนคืนสู่วิถีอินทรีย์กันมากขึ้น
ปัจจุบัน สวนของลุงอุบล มีพื้นที่ทั้งหมด 8 ไร่ ปลูกส้มโอพันธุ์ขาวน้ำผึ้งและพันธุ์ทองดีเป็นหลัก จำนวน 300 ต้น(อายุต้น 5 ปี)ให้ผลผลิตแล้วกว่า20 ต้น ช่วงปีแรกอาจจะให้ลูกได้ไม่เยอะ แต่เมื่อต้นโตเต็มที่พันธุ์ขาวน้ำผึ้งให้จะผลผลิตประมาณ 50-60 ลูกต่อต้น/ปี ส่วนพันธุ์ทองดี จะได้ประมาณ 80-100 ลูกต่อต้น/ปี ซึ่งปกติส้มโอจะออกลูกครั้งแรกตอนอายุประมาณ 6 ปี และถ้าไม่มีปัญหาเรื่องรากเน่าโคนเน่าสามารถให้เก็บเกี่ยวผลผลิตได้นาน 20-30 ปีเลยทีเดียว
สำหรับผู้ที่สนใจ อยากเรียนรู้ เคล็ดลับความสำเร็จการสวนส้มโออินทรีย์ สามารถสอบถามและขอข้อมูลกับคุณอุบล การะเวก โทร. 089-134-8499 หรือ Facebook/สามพรานโมเดล
