เมื่อปลายเดือนกันยายน 2561 ทีมข่าว “เกษตรก้าวไกล” ลงพื้นที่ อ.ดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี “ดินแห่งแห่งมะพร้าวน้ำหอม” ได้พบกับเกษตรกรแกร่ง นั่นก็คือ “ประยูร วิสุทธิไพศาล” ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้ผลิตผลไม้ปลอดภัยสารพิษเพื่อส่งออก จ.ราชบุรี และในฐานะเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ปี 2554 สาขาพืชสวน ผู้มีชื่อเสียงในเรื่องการปลูกไม้ผลหลากหลายชนิด เช่น ลำไย ชมพู่ทับทิมจันทร์ ฝรั่ง มะม่วง มะพร้าวน้ำหอม ฯลฯ
หลังจากทักทายกันพอหอมหอมคอแล้ว คุณประยูร ก็ขึ้นนั่งด้านหน้าที่คู่กับคนขับ เป็นอีกครั้งที่ฟอร์ด เรนเจอร์ –“แกร่งทุกงานเกษตร” ได้ทำหน้าที่เป็นพาหนะลุยสวนมะพร้าวของเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ (หลังจากที่เคยมาก่อนหน้านี้) ไม่นานนักรถก็ไปจอดอยู่กลางสวน ไปถึงก็เห็นคนงานกำลังตัดมะพร้าวอยู่พอดี เสียงดังตูม ๆ เป็นเสียงมะพร้าวที่ตัดตกลงมากระทบกับพื้นน้ำนั่นเอง
“ดูอย่างไรว่ามะพร้าวทะลายไหนอ่อนแก่ ตัดได้ไม่ได้ครับ” ผู้มาเยือนยิงคำถามรัวและมือนั่นก็ชี้ไปที่ทะลายมะพร้าวต้นที่กำลังตัด
“ดูจั่นบน นับไปจั่นที่สาม เท่าลูกหมากก็ตัดได้เลยครับ” เสียงคนตัดมะพร้าวตอบ แต่ฟังไม่ชัดนัก เพราะผู้ตอบกำลังมมุ่งมั่นอยู่กับการตัดมะพร้าวในมือนั่นมีไม้ไผ่ยาว ส่วนสายตาจดจ้องไปที่ทะลายมะพร้าว ต้องถามถึงสองครั้งจึงจับใจความได้
คุณประยูร เห็นว่าเราสนใจเรื่องนี้ จึงเดินนำหน้ามาที่สวนข้างๆ ที่มะพร้าวยังต้นไม่สูง อายุยังน้อย เพิ่งจะให้ผลผลิตได้รุ่นสองรุ่น…เดินวนไปต้นนั้นต้นนี้เพื่อจะหาต้นที่เหมาะสมที่สุดในการอธิบาย ซึ่งเราได้บอกความประสงค์ไปว่าจะถ่ายทำเป็นคลิปฝากคุณผู้ชมด้วย จึงต้องใช้เวลาเลือกกันนิดหน่อย
“ต้นนี้ละ ดีที่สุด เหมาะที่สุด” ว่าแล้วคุณประยูร ก็อธิบายทันที
“จั่น(ทะลาย)ที่ผมกำลังจับอยู่นี้ เป็นเนื้อมะพร้าว 1 ชั้นครึ่ง คนไทยจะชอบ แต่ถ้าตัดส่งไปขายเมืองนอกต้องให้แก่กว่านี้อีกสัก 5 วัน จะได้เนื้อ 2 ชั้น น้ำก็จะหวานกว่าด้วย”
รู้อย่างไรว่ามะพร้าวเนื้อกี่ชั้น?
“วิธีที่จะรู้ว่าเนื้อมะพร้าว 1 ชั้นครึ่ง หรือเนื้อ 2 ชั้น ให้ดูขึ้นไปจั่นที่ 3 (น้องสาม) ถ้าลูกเท่ามะนาว แสดงว่าเนื้อง 1 ชั้นครึ่ง แต่ถ้าลูกเท่าหมาก แสดงว่าเนื้อ 2 ชั้น” เซียนมะพร้าวที่ชื่อประยูร อธิบายชัดเจน และย้ำว่าต้องดูว่าเป็นมะพร้าวที่มีทะลายอยู่ตรงกัน หรืออยู่ข้างเดียวกัน
7 วิธีเลือกมะพร้าวอ่อนแก่แบบภูมิปัญญาไทย
นอกจากการดูจั่นมะพร้าวแล้ว ว่าแก่อ่อนระดับใด ตัดได้หรือไม่ ตามวิธีดังกล่าวข้างต้นแล้ว ยังมีวิธีการเลือกมะพร้าวอ่อนแก่ที่เป็นภูมิปัญญาไทย รวม 7 วิธี ดังนี้ (จะแตกต่างกับวิธีดูจั่นที่ 3 หรือน้องสาม ซึ่งวิธีนั้นเหมาะกับคนตัดมะพร้าว ส่วน 7 วิธีนี้จะเหมาะกับผู้ซื้อหรือผู้บริโภค)
- ดูที่สีบริเวณรอยต่อของขั้วกับลูกมะพร้าว ถ้ายังอ่อน รอบวงขั้วผลจะมีสีขาวยิ่งสีขาวเป็นวงกว้าง มะพร้าวยิ่งอ่อน ถ้าเป็นสีเขียวแสดงว่าเริ่มแก่
- เขย่าลูกมะพร้าวฟังเสียงน้ำ ถ้าเสียงแน่นๆ หนักๆ แทบไม่ค่อยได้ยินเสียง (รู้สึกว่าเหมือนน้ำจะเต็มลูกอยู่) แสดงว่าเนื้อมะพร้าวอ่อนอยู่ระยะ 1 ชั้นครึ่งหรือ 2 ชั้น เนื้อกำลังอร่อย แต่ถ้าแก่แล้ว ได้ยินเสียงน้ำอยู่ข้างในชัดๆ เหมือนน้ำไม่เต็ม แสดงว่าเริ่มแก่
- ดูที่หนวดมะพร้าว ถ้าเป็นสีน้ำตาลถึงครึ่งของหนวด แสดงว่าเนื้อมะพร้าวอ่อนใช้ได้น้ำหวานอร่อย
- กรณีมะพร้าวยังอยู่ในทะลาย ลูกบนสุดของทะลายจะอ่อนสุด เนื้อจะไม่ค่อยมี น้ำจะมีรสเปรี้ยวซ่านิดๆ ส่วนลูกล่างลงมาของทะลายก็จะแก่ลงไปเรื่อย ๆ
- ดูที่เปลือกมะพร้าว หากเปลือกนวลๆทั้งลูก แสดงว่าอ่อน หากเปลือกมีผิวดูหยาบทั้งลูก แสดงว่ากำลังพอดี และสุดท้าย หากเปลือกหยาบครึ่ง ด้านล่างๆหยาบมาจนออกขลุยๆ น้ำหนักเบา แสดงว่าแก่
- กรณีมะพร้าวปอกเปลือกแล้ว ให้ดูที่เสี้ยนมะพร้าว หากเห็นเสี้ยนเป็นเส้นๆ ชัดเจน แสดงว่าอ่อน ถ้าเห็นเสี้ยนหยาบลง ออกเส้นปานกลางทั่วลูกมะพร้าว แสดงว่ากำลังพอดี แต่ถ้าเห็นเส้น เสี้ยนมะพร้าวมีขนาดเล็ก ๆ ละเอียดมีสีออกเข้มกว่า แสดงว่าแก่เนื้อจะแข็ง
- วิธีสุดท้ายนี้จะเอาลูกมะพร้าวแช่น้ำ ซึ่งจะเป็นมะพร้าวที่ตัดทะลายมาแล้ว แต่เพื่อความแน่ใจ โดยเฉพาะที่สวนคุณประยูร จะใช้วิธีนี้คัดเลือกมะพร้าวเปลือกเขียว (ไม่ต้องปอกเปลือก) เพื่อส่งออกไปยังประเทศแถบยุโรป คือการเอาลูกมะพร้าวแช่น้ำ ซึ่งที่ทำการวิสาหกิจของคุณประยูรจะวางกะละมังขนาดใหญ่เรียงกัน 3 ใบ เพื่อความแน่ใจว่าเลือกได้ถูกต้อง คือต้องผ่านคนเลือกถึง 3 คนนั่นเอง
“มะพร้าวที่จมน้ำสุดจะเป็นมะพร้าวอ่อน (เนื้อ 1 ชั้น) มะพร้าวที่อยู่ในน้ำกึ่งจมกึ่งลอย แสดงว่ากำลังพอดี (เนื้อ 1 ชั้นครึ่ง) ส่วนถ้าลอยสูงขึ้นมาอีกนิดก็จะเป็นมะพร้าวเนื้อ 2 ชั้น และสุดท้ายหากเป็นมะพร้าวลูกที่ลอยไปเกินค่อนลูกแสดงว่าแก่จัด” คุณประยูร กล่าวและว่าวิธีนี้ได้จากการสังเกตมะพร้าวที่ตัดทิ้งลงน้ำในร่องสวนนั่นเอง.
