เรื่อง/ภาพ : ธนสิทธิ์ เกษตรก้าวไกล
“เพราะผมมาเป็นเขยขอนแก่น จึงมาทำอาชีพเกษตร”
คุณเอก-ภูดิศ หาญสวัสดิ์ เกษตรกรวัย 40 ปี ประธาน Young Smart Farmer-YSF จังหวัดขอนแก่น และเจ้าของรางวัลเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ประจำปี 2562 สาขาบัญชีฟาร์ม บอกกล่าวถึงจุดเปลี่ยนสำคัญของชีวิต จากคนกรุงเทพฯโดยกำเนิด เรียนจบการศึกษาในระดับปริญญาโท จากคณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และประกอบอาชีพเป็นนักการตลาดในบริษัทเอกชน ก่อนลาออกมาแต่งงานกับคุณมาย ณัฐธิดา และนำมาสู่การย้ายครอบครัวกลับมาปักหลักทำกินอยู่ที่บ้านเกิดของภรรยา ซึ่งตั้งอยู่ที่ 232 หมู่ 11 ตำบลบ้านหัน อำเภอโนนศิลา จังหวัดขอนแก่น โทร.08-2704-5683
เขาและภรรยาได้มาเริ่มต้นในปี 2556 พลิกผืนนาให้เป็นสวนแบบผสมผสาน-บ้านสวน สานฝัน จึงค่อยๆ เกิดขึ้น
“2 ปีแรกที่มาอยู่เรียกว่าลำบากมาก สาหัสสุดๆ” คุณเอก ย้อนถึงประสบการณ์เริ่มต้นในฐานะมือใหม่หัดขับ ที่มีแต่ใจเป็นเพียงที่ตั้ง ส่วนอื่นขาดทั้งหมด
“แต่มาเริ่มฟื้นตัวเริ่มมองเห็นแนวทางได้จากการเข้ามาส่งเสริมสนับสนุนของหน่วยงานต่างๆ ในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เช่น กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ ที่เข้ามาช่วยด้านบัญชีฟาร์ม กรมส่งเสริมการเกษตร ที่เข้ามาส่งเสริมและสนับสนุนให้เข้าร่วมโครงการพัฒนาเกษตรกรรุ่นใหม่ หรือ Young Smart Farmer ที่มุ่งเน้นการพัฒนาเกษตรกรรุ่นใหม่ ที่มีความรู้ ความสามารถ มีความเข้มแข็ง และมีศักยภาพสูงในการผลิตทางการเกษตรทั้งเพื่อบริโภคในประเทศ และส่งออก เกิดการพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน”
จากการผสานพลังแห่งความร่วมมือ จึงก่อเกิดการพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง
วันนี้พื้นที่ 9 ไร่ ได้เน้นการประกอบอาชีพกิจกรรมภายใต้แนวทางเกษตรทฤษฎีใหม่ ตามศาสตร์พระราชาโดยพื้นที่ส่วนหนึ่งเป็นบ่อน้ำ เพื่อใช้กักเก็บน้ำและเลี้ยงสัตว์ ส่วนที่สองไว้บริโภคในครัวเรือน ส่วนที่สามปลูกพืชแบบผสมผสาน และส่วนที่สี่เป็นที่อยู่อาศัย
“เดิมนั้นรายได้หลักของผมมาจากการเลี้ยงกบเพื่อจำหน่ายเป็นลูกพันธุ์และกบเนื้อ แต่วันนี้ด้วยมีปัญหาเรื่องแรงงานที่มีผมกับภรรยา อีกทั้งมีปัญหาในเรื่องต้นทุนที่เพิ่มมากขึ้น จึงปรับเปลี่ยนกิจกรรมให้เหมาะสม และเป็นชนิดพืชที่ตลาดต้องการ จึงเปลี่ยนมาเพาะเลี้ยงเห็ดเป็นหลักแทน ซึ่งมีต้นทุนที่ต่ำกว่าและตลาดเปิดกว้าง โดยขณะนี้ได้รับการติดต่อจากพ่อค้าในพื้นที่อำเภอโนนศิลาให้ส่งเห็ดให้วันละประมาณ 200 กิโลกรัม ในราคาส่งที่กิโลกรัมละ 60 บาท นับเป็นรายได้ที่ผมพึงพอใจมาก และมีเป้าหมายที่จะขยายตลาดให้มากขึ้นในอนาคต” คุณเอก กล่าว
ทำเกษตรในวันนี้ มี 5 อย่างที่ต้องคิดและทำ
หนึ่งในประเด็นนอกเหนือจากเทคนิคการจัดการฟาร์มเห็ดแล้ว สิ่งที่ชายผู้นี้สะท้อนและทำให้เห็นมุมมองใหม่ๆ ของเกษตรกรรุ่นใหม่ คือวิธีคิดและปฏิบัติในการนำพาให้การประกอบอาชีพของตนเองสามารถก้าวไปสู่ความสำเร็จอย่างมั่นคงและยั่งยืน ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงรอบด้าน ไม่ว่า สภาพภูมิอากาศ ต้นทุนการผลิต ความต้องการของผู้บริโภค และอื่นๆ
“ผมในฐานะ Young Smart Farmer มองว่าอาชีพเกษตรนั้นมีความมั่นคงมากสามารถสร้างความมั่นคงยั่งยืนให้กับเรา ครอบครัว และอนาคตของลูกหลานได้ ไม่มีใครมาไล่เราออกจากครอบครัวความเป็นเกษตรกรได้ นอกจากเราเลิกของเราเอง ดังนั้น เมื่อเป็นเกษตรกรแล้ว จะดีไม่ดี ได้ไม่ได้ หรือจะไปต่อได้หรือไม่ขึ้นอยู่กับตัวเราเอง” คุณเอก กล่าว
โดยหนึ่งในคำตอบจากคำถาม ถึงมุมมองในฐานะเกษตรกรรุ่นใหม่ว่าจะทำอย่างไรจึงจะทำให้ประสบความสำเร็จในอาชีพนี้ได้ ประธาน Young Smart Farmer จังหวัดขอนแก่น ได้เน้นว่า ต้องมีและต้องทำใน 5 เรื่อง คือ
- หนึ่ง มีข้อมูลเพื่อวางแผน
- สอง มีความตื่นตัวตลอดเวลา
- สาม สามารถปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์
- สี่ มีการวางแผนล่วงหน้าและนำมาปรับใช้
- ห้า มองรายได้และตลาดให้ออก
แล้ว 5 เรื่องต้องคิดต้องทำ ที่มาจากการตกผลึกทางความคิดของชายผู้นี้ จะช่วยให้สำเร็จ ช่วยให้รอด และพออยู่พอกิน ได้อย่างไร จึงได้รับอธิบายเสริมความว่า
“จากประสบการณ์ของผมที่เริ่มต้นจากการไม่ได้เตรียมการ เตรียมข้อมูลมาก่อน ช่วงแรกจึงอยู่ในภาวะที่สาหัสมาก แต่เมื่อเรามีข้อมูล มีการวางแผน ทำให้ทุกอย่างดีขึ้น การมีข้อมูลเชิงลึก จะทำให้เรารู้ว่า อาชีพที่เราทำนั้น จะมีต้นทุน ขายที่ไหน มีกำไรเท่าไร”
“สำหรับ Young Smart Farmer นั้น จากที่ผมได้สัมผัสกับทุกคน พบว่า กลุ่มนี้ไม่ได้เป็นเพียงเกษตรกรรุ่นใหม่เท่านั้น แต่ยังเป็นฐานข้อมูลเคลื่อนที่ ที่เราผู้เป็นเกษตรกรเจ้าของฟาร์มจะไปนำมาใช้ด้วยการแลกเปลี่ยนพูดคุยคุยกัน ไม่ว่า เทคนิคการเพาะเลี้ยง การตลาด เป็นต้น”
อีกสิ่งที่คุณเอกมองว่า หากไม่มีเลยไม่ได้ นั่นคือ การปรับตัวให้เข้ารับสถานการณ์ ไม่ว่าจะด้านการกิจกรรมการเกษตรที่ทำ หรือ การต้องสู้ปรับให้เป็นไปตามสภาพธรรมชาติที่เปลี่ยนแปลงอย่างมาก ทั้งจากปัญหาภัยแล้ง น้ำท่วม ตรงนี้ต้องขึ้นอยู่กับการพิจารณาของเกษตรกรว่า อันไหนควรลด อันไหนควรเพิ่มทำให้มากขึ้น เพื่อให้สามารถทำกิจกรรมการเกษตรได้ต่อไป
“ดังนั้นการตื่นตัวตลอดเวลา จึงเป็นอีกประเด็นที่สำคัญตามมา ถ้ามองแล้วแนวโน้มในอนาคตจะไปอย่างนี้อย่างนั้น เราต้องเอาสิ่งนั้นมาเป็นข้อมูลในการวางแผนการผลิต การจัดการ เอามาปรับใช้เพื่อให้สามารถก้าวต่อไปได้อย่างทันสถานการณ์”
“อย่างผมซึ่งเลี้ยงกบมา 4 ปี และเป็นที่รู้จักกันทั่วไป แม้ว่าจะเป็นกิจกรรมการเกษตรที่ไปได้ มีตลาด มีความต้องการ แต่เมื่อเรากลับมีปัญหาเรื่องแรงงานที่มีเพียงผมและภรรยา และปัญหาเรื่องต้นทุนรายวัน ทำให้เราสองคนกลับมามองว่า ถ้าเป็นแบบนี้ควรต้องปรับตัวปรับกิจกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาจากสถานการณ์ที่เกิดขึ้น แต่จะทำกิจกรรมอะไรที่สร้างรายได้ทดแทนจากการเลี้ยงกบได้ ตรงนี้ผมก็เริ่มเก็บข้อมูล เริ่มศึกษา โดยใช้เวลาอยู่ประมาณ 1 ปีเศษ ด้วยการพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับเพื่อนกลุ่ม Young Smart Farmer ทำให้ได้ข้อสรุปว่า สิ่งที่จะมาทดแทนกลับได้ นั่นคือ การเพาะเห็ด ดังนั้นในปี 2562 นี้ ผมจึงรื้อบ่อเลี้ยงกบทั้ง 16 บ่อออก เปลี่ยนเป็นโรงเรือนเพาะเลี้ยงเห็ดแทน”
ทั้งนี้ คุณเอกขยายความต่อไปว่า สำหรับการเพาะเห็ดขายที่ทำในวันนี้ ไม่ได้ทำแบบทำไปขายไปตามสภาพ แต่ได้มีการวางแผนไว้ตั้งแต่ต้นแล้วว่า ทำแล้ว ต้องทำอย่างไร และต่อไปจะขยายอย่างไร ตลาดที่ไหน แล้วข้อมูลที่นำมาใช้นั้นไม่ได้ผ่านจากความคิดของคนๆเดียว แต่มาจาการระดมสมองจากเพื่อนในกลุ่ม Young Smart Farmer ของจังหวัดขอนแก่น ข้อมูลทุกอย่างในทุกกิจกรรมจะถูกนำมารวบรวมและวิเคราะห์ มองจากหลายๆ มุม หลายๆ ด้านอย่างครบถ้วน แล้วจึงเลือกนำไปวางแผนก่อนลงมือทำจริง เพื่อให้นำไปใช้ประสบความสำเร็จจริง พร้อมเป็นตัวอย่างแก่พ่อแม่พี่น้องเกษตรกรรอบข้างที่สนใจและอยากทำตาม
“ถ้าต้องประสบปัญหาในระหว่างการเพาะเลี้ยงหรือทำกิจกรรมปลูกพืชเลี้ยงสัตว์อะไร ขอให้นำปัญหานั้นมาเป็นโจทย์ เพื่อนำไปสู่การค้นหาเทคนิคในการแก้ไขปัญหาเพื่อให้สามารถประกอบอาชีพได้ประสบความสำเร็จ และสิ่งสำคัญอีกอย่างจะทำอะไรขอให้เริ่มจากทำแบบง่ายๆ ก่อน สร้างความชำนาญก่อนค่อยก้าวต่อไป”
“เกษตรกรนั้นต้องเป็นอาชีพที่ได้รับเกียรติ เหมือนกับอาชีพอื่น เช่น หมอ วิศวกร นักบิน ที่หลายคนมองว่าเป็นอาชีพที่อยู่ในระดับต้นๆ ของประเทศ ซึ่งเกษตรกรต้องได้รับเกียรติเช่นนั้นเช่นกัน เพราะอาชีพเกษตรกรนั้นต้องใช้ศาสตร์ทุกศาสตร์ ใช้ความมานะอดทนพยายามอย่างมาก ต้องมีการเรียนรู้พัฒนาตลอดเวลา เพื่อให้เกิดความยั่งยืนอย่างแท้จริง” คุณเอก กล่าวทิ้งท้าย
