เรื่อง/ภาพ : จตุพล เกษตรก้าวไกล
ภารกิจตามหายอดมนุษย์เกษตรกรไทย ของทีมข่าว “เกษตรก้าวไกล” ได้ทราบข่าวจาก รศ.จิระพันธ์ ห้วยแสน อธิการบดี มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ ว่ามหาวิทยาลัยมีองค์ความรู้ทางด้านการเกษตรที่เป็นประโยชน์มากมาย หนึ่งในนั้นคือ ภูมิปัญญาการเลี้ยงควายและการผสมเทียมควายไทย พอได้ฟังดังนั้น เราก็เดินทางไปที่ท้องทุ่งด้านหลังมหาวิทยาลัย ซึ่งอยู่ติดกับท้ายอ่างเก็บน้ำลำปาว เป็นเส้นทางถนนควายเดิน แต่เหมาะกับฟอร์ดเรนเจอร์ ขับเคลื่อน 4 ล้อ “แกร่งทุกงานเกษตร” เป็นอย่างมาก ที่นั่นเราได้พบกับ ผศ.ดร.สมจิตร กันธาพรม หรือที่รู้จักกันในชื่อ “ดร.ต๋อง คนเลี้ยงควาย” เจ้าของคุ้มควายกาฬสินธุ์
“สวัสดีครับ ผมเป็นดร.ตัวจริงและเลี้ยงควายจริง วิถีนี้สร้างรายได้ดีกว่าเงินเดือนคนจบปริญญาเอก” ดร.ต๋อง คนเลี้ยงควาย แห่ง ม.กาฬสินธุ์ กล่าวทักทายผู้มาเยือน
จุดสำเร็จของดร.ต๋อง คนเลี้ยงควาย ในการพัฒนาสายพันธุ์ควายไทย คือ “ผมใช้หลักการไทยๆ นำมาเปรียบเทียบกับคน จะเห็นว่าพ่อฝรั่งเมื่อมามีภรรยาเป็นชาวไทย ลูกสาวลูกชายออกมาจะสวยงามเป็นดารานักแสดงก็มากมาย หลักการเดียวกันนำมาปรับปรุงพันธุ์กับควายเรียกว่าไฮบริดคือการผสมข้ามสายพันุธุ์ แล้วลูกออกมาตัวโตและสวยงามจริง” ดร.ต๋อง กล่าวพร้อมกับชี้ให้เราดูฝูงควายกำลังนอนน้ำที่เลี้ยงไว้กว่า 20 ตัว
ดร.ต๋อง คนเลี้ยงควาย กล่าวต่อว่า จบดร.มา 12 ปี เงินเดือนประมาณ 4.2 หมื่นบาท แต่สามารถเลี้ยงควายขายได้ปีละ 1.2 ล้านบาท ตนทำมา 12 ปีแล้ว ต้องขอบคุณผู้บริหารมหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ โดยเฉพาะรศ.จิระพันธ์ ห้วยแสน อธิการบดี ที่อยากให้อาจารย์สร้างความเชี่ยวชาญจริงๆ ไม่ใช่รู้แค่วิชาการ แล้วนำไปสอนเด็กให้เป็นมืออาชีพ เพื่อนำความรู้ไปสร้างชุมชนให้เข้มแข็งจริงๆ
“ควายตัวแรกที่ผมอยากแนะนำให้รู้จัก ควายตัวนี้เป็นควายพื้นๆ แต่ลูกอยู่ในท้องผสมจากพ่อเบิ้ม พันล้าน… ผมเลี้ยงควายไม่ใช่ให้ได้ลูกควาย แต่ผมเลี้ยงควายเพื่อต้องการลูกที่เป็นระดับแชมป์ ผมจะไม่ให้ควายผมไปผสมกับควายที่ปล่อยตามทุ่ง เพราะควายที่ออกมาตัวจะเล็ก มูลค่าจะไม่แพง ควายของเราเน้นโครงสร้างใหญ่ เพื่อจะได้ขายง่าย และเป็นที่ต้องการของตลาด” ดร.ต๋อง กล่าวและว่า ควายต้องได้นอนกลางวันเพื่อการเจริญเติบโตที่ดี เพราะจริงๆ แล้วควายจะเป็นสัตว์ที่กินกลางคืนแล้วนอนกลางวัน เมื่อได้นอนกลางวันต่อมใต้สมองจะหลั่งโกสต์ ฮอร์โมนออกมา ช่วงกลางคืนเราจะเสริมด้วยฟางหญ้า ถ้าเราปล่อยทั้งวันควายจะไม่โต เรื่องนี้ชาวบ้านไม่ค่อยรู้ ตนเลี้ยงกลางวันเพียง 2 เวลา เลี้ยงเวลา 06.00-08.00 น. แล้วนำมานอนน้ำสัก 5 นาที ก็นำมาผูกไว้ใต้ต้นไม้เพื่อให้มันพักผ่อน ทั้งแม่ทั้งลูกจะได้นอนทั้งวัน จากนั้นเวลา 16.00 น. จะปล่อยให้มันหากินตามธรรมชาติอีกครั้ง จนถึงเวลา 18.00 น.ก็จะนำเข้าคอก
ถามถึงลักษณะควายไทยที่ดี “ควายไทยลักษณะดี จะตาแต้ม แก้มจั้ม มี 3 อ้อง คืออ้อง 1-3 จุด และใส่ถุงเท้าทั้ง 4 ขา มีหนังหนา จะเป็นควายที่ให้ลักษณะลูกดี นอกจากนี้ลูกมะพร้าวจะใหญ่ หน้าผากจะต้องโหนก ถือเป็นควายพันธุกรรมดี ตัวที่ตนเลี้ยงอยู่มีคนมาให้ราคาแล้ว 5 แสนบาท” ดร.ต๋องกล่าวและว่า คนที่จะเลี้ยงควายให้ประสบผลสำเร็จจริงๆ คือ 1.ต้องมีใจรัก คือรักควายจริงๆ 2.ต้องขยันอย่าให้ควายอด 3.ต้องเรียนรู้พฤติกรรมของควาย และ 4.ต้องมีพี่น้องเครือข่ายเพื่อไว้ศึกษาเรียนรู้ซึ่งกันและกัน
ดร.ต๋องคนเลี้ยงควาย กล่าวต่อไปว่า สำหรับการปรับปรุงพันธุกรรม เราต้องนำควายที่มีโครงสร้างใหญ่ น้ำหนักประมาณตันครึ่งไปผสมกับแม่ที่เราคัดมาแล้ว เพื่อให้เกิดโครงสร้างใหญ่ เราต้องเปลี่ยมมุมมองใหม่ ผมตั้งเป้าว่าจะเลี้ยง 5 ปีต้องได้เงินล้าน แล้วก็ได้จริงๆ ตนเลี้ยงเพียงคนเดียว พี่น้องที่สนใจจะเดินทางมาที่คุ้มควายกาฬสินธุ์ ผมจะสอนตั้งแต่วิธีการเลี้ยง พฤติกรรมควาย การสร้างโรงเรือน การสร้างแปลงหญ้าให้ควายกิน และการพัฒนาสายพันธุ์
“สำหรับประวัติของผมบ้านเดิมอยู่แถวไทรน้อย จ.นนทบุรี ผมเลี้ยงควายตั้งแต่อายุ 4 ขวบ คุณตาท่านบอกกว่าจะสร้างหลานชายให้มีคุณภาพ ท่านนำเงินลูกสาวคือคุณป้าของผมมาซื้อควายคู่แม่ลูกให้ผมเลี้ยง ต่อมาคุณป้าขายควายได้ 2,700 บาท คุณป้าให้เงินผมมา 700 บาทเป็นค่าเลี้ยง ผมนำเงินส่วนนี้ไปให้คุณตา ทำให้คุณตาร้องไห้ ท่านภูมิใจในตัวผมมาก ผมจึงภูมิใจว่า โตไปต้องเลี้ยงควาย ต้องเป็นคนที่มีคุณภาพ ผมจึงเลี้ยงควายส่งตัวเองเรียนจนจบดร.” คนเลี้ยงควายแห่งม.กาฬสินธุ์ กล่าวและว่า ปัจจุบันตนไม่ได้เลี้ยงคนเดียวแล้ว เรามีเครือข่ายที่แข็งแรง การเลี้ยงควายเป็นการฝึกให้คนมีวินัย ตนสร้างเครือข่ายครั้งแรกที่จ.อุดรธานี จนเกิด 5 พระกาฬขึ้นมา เป็นดร.และเป็นเศรษฐีหลายคน อาศัยอยู่ทั่วอีสานเหนือ
ควายไทยเป็นสายพันธุ์ที่ดีที่สุด สัตว์เศรษฐกิจของไทยต้นทุนสำคัญคืออาหาร การเลี้ยงควายไม่ต้องซื้ออาหาร เขาสามารถหากินได้เอง ตนจูงควายเดินทุกวัน ทำให้แข็งแรง อายุ 50 ปี แล้วยังไม่มีโรคมารบกวน ไขมัน ความดัน เบาหวาน มะเร็ง ไม่มีสักโรค เพราะเดินเลี้ยงควายทุกวัน
ควายไทยตอนนี้ตลาดเปิดกว้างทั่วโลก แม้โลกจะเปลี่ยนไป แต่คนเราต้องบริโภคโปรตีนอยู่แล้ว มีงานวิจัยของญี่ปุ่นออกมาว่าถ้าโลกเราเป็นอะไรไป สัตว์ที่เป็นโปรตีนตัวสุดท้ายคือควาย เพราะควายจะไม่เจ็บป่วย ปัญหาจริงๆ ที่ทำให้ควายตายได้คือโรคคอบวมเท่านั้น การเลี้ยงควายเราต้องมีแปลงหญ้า และฟางข้าว เราต้องเก็บฟางข้าวไว้ 100 ก้อนต่อตัวต่อปี ควายกินหญ้า ไม่ได้กินอาหารข้น เลี้ยงง่ายรายได้ดี มาเลี้ยงควายกันเถอะ
นอกจากขายเนื้อและขายพันธุ์กรรมแล้ว เรายังสามารถขายนมควายได้อีก เราต้องมีโปรดักซ์จากควายคือนม เพื่อจะได้มีรายได้หลายๆ ทาง
“ผมมั่นใจว่าอาชีพการเลี้ยงควายสามารถเลี้ยงครอบครัวได้ เพราะผมทำมาแล้ว 12 ปี นอกจากขายเนื้อและขายพันธุ์กรรมแล้ว เรายังสามารถขายนมควายได้อีก เราต้องมีโปรดักซ์จากควายคือนม เพื่อจะได้มีรายได้หลายๆ ทาง” และปิดท้าย ดร.ต๋อง คนเลี้ยงควาย ได้ฝากมาว่า “อยากรู้อะไรเกี่ยวกับควาย สามารถโทรศัพท์มาสอบถามได้ที่เบอร์โทร. 08-9715-5133 ยินดีตอบทุกคำถามครับ”
