สถานการณ์ทางการเงินของสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร ประจำปี 2561 ภาพรวมอยู่ในเกณฑ์ดี มีกำไรทั้งระบบประมาณ 9 หมื่นล้านบาท โดยสหกรณ์นอกภาคการเกษตรมีอัตราการเติบโตต่อเนื่อง
นายโอภาส ทองยงค์ อธิบดีกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ เปิดเผยถึงสถานการณ์ทางการเงินของสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร ประจำปี 2561 ว่า จากการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลทางการเงินของสหกรณ์ทุกประเภทที่ผ่านการตรวจสอบและแสดงความเห็นต่อระบบการเงินจากผู้สอบบัญชีสหกรณ์ จำนวน 10,680 แห่ง ประกอบด้วยสหกรณ์จำนวน 6,626 แห่ง แบ่งเป็นสหกรณ์ภาคการเกษตรจำนวน 3,527 แห่ง และสหกรณ์นอกภาคการเกษตรจำนวน 3,099 แห่ง กลุ่มเกษตรกร จำนวน 3,932 แห่งและกลุ่มชุมนุมสหกรณ์ทุกประเภท จำนวน 122 แห่ง รวมสมาชิกกว่า 12 ล้านคน โดยภาพรวมทั้งประเทศถือว่าอยู่ในเกณฑ์ดี สหกรณ์มีกำไรทั้งระบบประมาณ 9 หมื่นล้านบาท จากทุนดำเนินงานของปี 2561 อยู่ที่ประมาณ 3 ล้านล้านบาท มีมูลค่าสูงเป็นอันดับ 3 รองจากธนาคารพาณิชย์และสถาบันประกอบการเงินเฉพาะกิจนับเป็นเงินทุนหมุนเวียนในประเทศ ที่ก่อให้เกิดความเข้มแข็งต่อเศรษฐกิจฐานราก
สำหรับกลุ่มสหกรณ์ที่มีผลประกอบการอยู่ในเกณฑ์ดี ส่วนใหญ่จะอยู่ในภาคสหกรณ์ออมทรัพย์ที่อยู่ในสถานประกอบการทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน รวมถึงรัฐวิสาหกิจที่มีขนาดใหญ่ มีการดำเนินงานต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน มีบุคลากรในองค์กรมาก และได้ดำเนินกิจการออมทรัพย์มาเป็นเวลานาน มีขอบเขตของการทำธุรกิจค่อนข้างมาก จึงมีการสะสมของทุนต่อเนื่องมาโดยตลอด สิ่งเหล่านี้จึงส่งผลต่อสมาชิกของสถานประกอบการนั้นเองว่า ถ้าสหกรณ์เข้มแข็งมีความสามารถในการดำเนินธุรกิจดี สมาชิกก็จะมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืนตามสิ่งที่ควรจะเป็น ส่วนสหกรณ์ที่น่าเป็นห่วงจะเป็นในกลุ่มที่ตั้งขึ้นมาเฉพาะกิจการ โดยเฉพาะสหกรณ์การเกษตรบางแห่ง ที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงการดำเนินธุรกิจของสหกรณ์ ที่จากเดิมทำธุรกิจภาคการเกษตรเพียงอย่างเดียว เมื่อเปลี่ยนไปทำธุรกิจอื่นๆ ก็ย่อมส่งผลกระทบต่อธุรกิจของสหกรณ์ที่ทำให้ความเข้มแข็งน้อยลง
ในส่วนของกรมฯ ได้ดำเนินงานด้านระบบบัญชีและงบการเงินของสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร โดยมีผู้สอบบัญชี ทำหน้าที่ตรวจสอบบัญชีให้เกิดความโปร่งใส เพื่อผลประโยชน์ของสมาชิก อีกส่วนหนึ่งคือ การสนับสนุนการนำเทคโนโลยีมาใช้ในการจัดการงานสหกรณ์ให้มีความแม่นยำและมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น อาทิ โปรแกรมระบบบัญชีสหกรณ์ครบวงจร หรือแอปพลิเคชั่น Smart 4M ซึ่งมีให้บริการให้คำแนะนำและติดตั้งให้ฟรีแก่ทุกสหกรณ์ที่มีความพร้อมใช้งาน และสิ่งสำคัญที่กรมฯ ได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง คือการเข้าไปสอนการทำบัญชีให้กับสหกรณ์ แม้จะเป็นสหกรณ์ที่เปิดดำเนินการมาเป็นเวลานาน แต่ผู้ทำบัญชีของสหกรณ์หลายแห่งมีการเปลี่ยนแปลงบ่อยครั้ง การดำเนินการจึงไม่ต่อเนื่องกรมฯ จึงจำเป็นต้องเข้าไปให้ความรู้ ให้สหกรณ์มีหลักการในการจัดการดูแลกันเอง ปลูกฝังให้มีความรู้ ความสามารถทัดเทียมกัน และเอาใจใส่เรื่องผลประโยชน์ที่จะตกอยู่กับสมาชิก และขอเน้นย้ำให้สมาชิกซึ่งเป็นเจ้าของสหกรณ์โดยแท้จริง ต้องมีความรับผิดชอบใส่ใจในผลประโยชน์ของตนเอง อาทิ การปรับสมุดบัญชีให้เป็นปัจจุบันสม่ำเสมอ ตรวจสอบการทำงานของฝ่ายจัดการสหกรณ์ หรือซักถามข้อสงสัยในที่ประชุมใหญ่ประจำปี ซึ่งจะช่วยให้ระบบสหกรณ์เติบโตอย่างเข้มแข็งและลดความเสี่ยงของการทุจริตได้
